Tkaniny i dzianiny to podstawowe, najczęściej wykorzystywane rodzaje materiałów (lub bardziej naukowym językiem – wyrobów włókienniczych). Obydwa mogą powstawać z takich samych rodzajów włókien/ nitek/ przędzy, czyli np. bawełnianych, wiskozowych, poliestrowych, wełnianych, mieszanych itd., ale są zbudowane w inny sposób. W każdym z nich nici są zaplatane w inny sposób, który sprawia, że tkaniny są z reguły dość sztywne i nierozciągliwe, a dzianiny są miękkie i elastyczne.
O jakich sposobach łączenia włókien mowa? Otóż tkaniny tka się na krosnach, a dzianiny dzieje na maszynach dziewiarskich lub w małej domowej skali robi na drutach lub szydełku. Różny sposób produkcji sprawia, że tkanina i dzianina różnią się przede wszystkim rozciągliwością i przez to inaczej zachowują się podczas krojenia, szycia oraz noszenia.
BUDOWA TKANINY I CO Z TEGO WYNIKA
Każda tkanina powstaje poprzez krzyżowanie ze sobą dwóch rodzajów nici: osnowy i wątku. Najpierw na krośnie rozciąga się nitki osnowy, mocno je napręża, a następnie pomiędzy nimi przeplata nić wątku, która zazwyczaj jest cieńsza i delikatniejsza niż osnowa. Brzegi tkaniny zawsze utkane są nieco gęściej niż pozostała powierzchnia, żeby utrzymać odpowiednie naprężenie całego materiału podczas produkcji. Te brzegi nazywa się krajką lub brzegiem fabrycznym. Nitki osnowy w tkaninie biegną zawsze wzdłuż materiału, czyli równolegle do brzegów fabrycznych, natomiast wątek przebiega w poprzek.
Poniżej jest przykład tkaniny. Wyraźnie widać zarys pionowych i poziomych nitek. Dodatkowo po lewej stronie jest widoczna krajka.
Taki sposób produkcji sprawia, że tkaniny są nierozciągliwe i stabilne, dzięki czemu łatwo się je tnie oraz szyje, bo nie falują we wszystkich kierunkach i nie rozciągają się pod naciskiem stopki w maszynie. Jednak, żeby noszenie ubrań z tkanin było komfortowe lub wręcz możliwe, to ubrania takie wymagają dodania luzu (jest uwzględniany w wykroju) oraz zastosowania zaszewek i cięć dopasowujących do kształtu sylwetki. Współcześnie do większości tkanin dodaje się nieco elastycznych włókien, dzięki czemu możemy nosić dopasowane koszule czy super obcisłe dżinsy typu rurki. Bez dodatku elastanu takie koszule i spodnie dosłownie pękałyby w szwach ze względu na zbyt duże naprężenie materiału podczas ruchu (o ile w ogóle dałoby się w nich ruszyć).
BUDOWA DZIANINY I CO Z TEGO WYNIKA
Żeby zrozumieć jak powstaje dzianina przypomnij sobie widok osoby, która robi na drutach – ma jedną nić, którą przy pomocy drutów zaplata w oczka łączące się ze sobą. Poziomo powstają rządki oczek, natomiast pionowo tworzą się kolumienki. Dokładnie tak to działa również w przemysłowym tworzeniu dzianin, tylko nici są cieńsze i oczka dużo mniejsze.
Poniżej jest przykłady dzianin. Po lewej dzianina swetrowa z wyraźnie widocznymi oczkami układającymi się w kolumienki. Po prawej dzianina typu jersey o bardzo gęsto splecionych oczkach, ale po przybliżeniu nadal widoczne są pionowo biegnące kolumny.
Formowanie przędzy w kształt oczek sprawia, że nić jest mocno pofalowana, nie jest naprężona i dzięki temu może się znacząco rozciągnąć. Właśnie dlatego dzianiny są rozciągliwe i to zarówno w poprzek, jak i wzdłuż materiału.
Ta elastyczność dzianin jest ogromną zaletą podczas noszenia ubrań z nich zrobionych. Elastyczność sprawia również, że wykroje na ubrania z dzianin są z reguły bardzo proste, bo nie wymagają zaszewek, cięć czy zapięć, nawet przy dopasowanych fasonach. Wiążą się z tym jednak także wyzwania. Przede wszystkim dzianinowe ubrania dość szybko się odkształcają. Przypomnij sobie jak szybko wypychają się kolana w twoich ulubionych spodniach dresowych. Poza tym wymagają większej wprawy podczas krojenia oraz szycia, aby okiełznać ich naturalną chęć do wyciągania się. Do zszywania dzianin konieczne jest ponadto zastosowanie odpowiednio dobranych ściegów elastycznych.
